ULAON TONGGO RAJA
Sada
ulaon na arga jala na porlu do TONGGO RAJA i.Molo masa ulaon horja manang ulaon
adat na asing na balga sai jolo di palolo suhut do Tonggo Raja.
Tonggo
Raja lapatanna : mangontang dohot manubut roha ni angka raja,ima raja huta,raja
ni dongan sahuta,raja ni dongan sabutuha,raja ni boru,raja ni hula-hula,naposo
bulung ni huta.Papunguhon nasida sude di sada tingki laho paboahon dohot
manungkunhon sangkap ni roha tu loloan i di bagas ni hasuhuton.
Diparade
hasuhuton do sipanganon hombar tu na hinasomalhon ni luat i.Di deba luat
pinahan lobu diparade tu tonggo raja i.Beha ma antong,na manonggo dohot na
manubut roha ni angka amanta raja dohot ina soripada dohot angka naposo bulung
na naeng mangurupi iba di ulaon niba do.Jadi tama do antong buas iba manubut
roha nasida,somba tangan,elek hata,asa anggiat denggan mardalan ulaon niba
i.Sude do halak tontu marhatutuhon I,alai nang pe songoni,anggo deba luat jagal
rambingan do di tuhor sian onan (pasar),ai sisoli-soli do uhum,siadapari
gogo,ninna.Ba molo songoni dibahen dongan,ba laos songoni do nang bahenon,ninna
muse.
Di
luat na asing muse holan si pulut (ketan) do diparade mardongan gula sakka
(gula merah) dohot harambir na hinurhur dohot kopi.Alai nang pe songon na leas
ida on sipanganon I,anggo lapatanna bagas do.Tarsongonon ma filsafat na :
A.
Ia kopi,paet do dai na.Jadi sude pangkataion di
ulaon tonggo raja ingkon paet-paet do.Lapatanna ingkon tingkos-tingkos do jala
tajom-tajom dohonon na dibagasan roha,nang pe hurang tabo begeon.Songoni dibagas
roha ingkon laos songoni do paharuaron.Dang jadi marsibuni manang
marsipalensem.
B.
Ia si pulut,goar na ma daina.Ai tung sai
lohot-lohot do i gabe sai mardomu dang olo sirang.Ingkon songoni ma nian,
ingkon sai rapat (sada) sude di tingki na mangula sada siulaon.Unang adong nian
na pasili-sili songon hoda na heheamon.(Note:molo heheamon hoda idaon ma
osang-osang I dompak lambung,gabe pasili-sili sian bagian parginjang ni munsung
na).
C.
Ia gula sakka (gula merah) dohot harambir na
hinurhuran,na patonggi dohot patabohon sipanganon do i.Laos songon i ma nian
nang angka pangkataion di tingki na mangula siulaon i sian bona sahat ro di
ujung na sai tongtong ma nian tonggi jala tabo begeon.
Dung
rade sude sipanganon jala dung di tangiangkon hasuhuton,mangan ma.Dung I jongjong
ma wakil ni hasuhuton mangkatahon huhuasi ni sipanganon,didok ma :”Ba songon I
ma da,angka raja nami raja ni hula-hula,raja ni dongan sabutuha,raja ni dongan
sahuta,raja ni parboruon,dohot angka naposo bulung,songon nidok angka omputta
sijolo-jolo tubu :
Sititi
ma sihompa,golang-golang pangarahutna,
Ba
tung songon dia pe nuaeng na pinatupa ni suhutta,ba sai godang ma pinasuna.
Botima”.
“Ima
tutu,ninna sude na mangan I”.
Dung
sidung mangan,mangkatai ma.Somalna tar sian angka dongan sahuta ma panungkun.
Sungkun-sungkun
sian dongan sahuta :”Gokkon sipaimaon
jou-jou sialusan,ia nunga ro hami manggohi gokkon dohot jou-jou muna tu bagas
ta na marampang marjual on,bagas sibaganding tua panjaloan sangap dohot tua sian
Tuhanta,jala nunga hundul iba di amak tiar,ba sai tiar ma tutu panggabean
parhirasan di hita tu joloan on tumpahan ni Amanta Debata.Nunga bosur iba huhut
mangan indahan na las na pinarade muna I,sagat huhut marlompan juhut na tabo
I,sombu dohot minum tuak tangkasan na tinahu muna I,on pe nuaeng suhut
nami,songon nidok ni omputta sijolo-jolo tubu :
Sai jolo ni nangnang do asa ni nungnung,sai
jolo pinangan do asa sinungkun.
Ba nuaeng pe,na manungkun ma hami di
hasuhuton :
Dia ma matana dia ma halto na,dia ma hatana
dia ma nidok na.
Botima”.
Alus
ni parhata sian suhut : “Gabe ma jala
horas.Ba ia nunga manungkun hamu di hata dohot lapatan ni sipanganon i.Tung
so sadia pe nuaeng na pinatupa ni suhutta ba sai pamurnas mai tu pamatang muna
saudara tu bohi,sipasindak panaili mai si paneang holi-holi.Sai mamasu-masu ma
Tuhanta lam ditambai dihami hagabeon dohot pansamotan tu joloan on,asa boi dope
nian patupaon nami sipanganon na gumodang jala na tumabo.Ia taringot
disungkun-sungkun muna I raja nami,taringot di hata ni sipanganon I,ba
sipanganon panggabean parhorasan do lapatanna.Botima raja nami”.
Hata
sian panungkun :”Ba molo songoni hape na
uli mai tutu.Sai asi ma roha ni Tuhanta pardenggan basa I,sai ditambai ma di
hamu dope pasu-pasu tu joloan on.
Bagot
na marhalto ma na tubu di robean,ba sai horas ma hami na manganhon,sai lam
tamba ma di hamu na mangalean.
Alai ale amang,sai marangkup do
nauli,mardongan do na denggan.Nuaeng pe tangkas ma paboa hamu siangkupna songon
na hundul,sidonganna songon na mardalan,asa tung torang huboto hami sangkap
dohot tujuan muna na mambahen parpunguantaon.Botima”.
Alus
sian pihak hasuhuton :”Ido tutu raja
nami,toho do nidok muna I,sai marangkup do nauli,mardongan na denggan.Jadi
nuaeng pe paboaon nami ma tangkas dia dohot aha alana umbahen na dibahen hami
parpunguan on.Songon naung tangkas tarida di surat gokkon dohot jou-jou nami tu
hamu, tonggo raja do punguanta on.Na marbonsir mai ala adong ulaon adat
sipatupaonta dang pola sadia leleng nari be.Molo asi roha ni Tuhanta jala molo
so adong ambat bingkolang na be,na marsangkap do hami……………….(dipaboa ma ulaon
adat aha si bahenon i).Jadi mardomu tusi,aturan nama I,molo adong niat manang
sangkap ni roha mangula manang aha,denggan do jala patut do tahe paboaon I
huhut pasungkuntonhon tu raja ni dongan sahuta,raja ni dongan sabutuha,raja ni
hula-hula,raja ni parboruon dohot naposo bulung ni huta niba.Taboto do huhut
dang lolo sada ulaon na balga molo so ditolopi jala ditiroi dongan sahuta dohot
tutur ulaon i.Asa na pasungkunhon ma hami parjolo tu hamu angka na
pinarsangapan,manang songon dia pandapot dohot pingkiran muna taringot tu sangkap
nami songon naung pinaboa nangkin.Jala molo nunga satolop hita di siulaon I,ba
na laos mangido ma hami tu hamu angka na pinarsangapan tarlumobi raja ni dongan
sahuta,raja ni dongan sabutuha,raja ni parboruon,dohot naposo bulung,asa rade
nian hamu saluhutna mangalehon gogo dohot pingkiran mangurupi hami patulushon
ulaon i .Ba ima da angka raja nami,raja ni hula-hula,raja ni dongan
sabutuha,raja ni dongan sahuta,raja ni parboruon,dohot angka naposo bulung ni
hutanta on umbahen na dipatupa hami tonggo raja on.Botima”.
Alus
sian dongan sahuta :”Hamu suhut
nami,nunga torang diantusi hami hata muna i.Ndada pola ganjang be dohonon
hata.Pendek ma ni alusan : Satolop do hami di sangkap muna I,jala rade do hami
mangalehon gogo dohot pingkiran mangurupi hamu ollat ni na tarbahen.On pe,ba
paboa jala rimangi hamu ma sude angka na porlu bahenonta.Ima :
A. Andigan ma mata ni ulaon i.
B.
Didia
do inganan ni ulaon i.
C.
Aha do
si buaton muna tu pesta I,sigagat duhut manang na marmiakmiak sambing.
D. Hira-hira piga halak torop ni si undangon tu
pesta i.
Jala dung dipaboa hamu I annon sude,ba
pintor ta tontuhon ma parbagi ni ulaon I dohot na mamimpin ganup-ganup bagian
I,ima :
1. Pande juhut.
2.
Siurus
inganan dohot na porlu tusi.
3.
Siurus
parkakas mangan,pinggan,mangkuk,dohot na asing.
4.
Sijalo
boras.
5.
Pemimpin
ni na mangalompa.
6.
Si
jalo tamu
7. Protokol dohot angka na asing dope.
Songoni majolo hata sian hami dongan
sahuta”.
Hata
sian hasuhuton :”Mauliate ma raja nami di
hata muan I,sai diurupi Tuhanta ma hita di ulaontaon.Ba nuaeng pe satahi saoloan
ma hita mamillit dohot manotophon angka na ginoaran muna I”.
Dung
I dipaboa hasuhuton ma pangalaho ni pesta,ari ni ulaon I,inganan na dohot
sibuaton tu pesta i.Udut tusi dibahen punguan I ma parbagi ni sude siulaon jala
dipillit huhut ditotophon ma angka na mamimpin ganup bagian siulaon i.Dung sae
sude di hata I,suhut bolon ma mandok hata mauliate,didok ma : “Hamu angka na pinarsangapan,tung mandok
mauliate godang do ahu parjolo di Tuhanta pardenggan basa I,na mangalehon tu
hamu angka na pinarsangapan roha holong gabe rade hamu sude mangalehon gogo
dohot pingkiran laho mangurupi hami di ulaonta na naeng ro.Mauliate lambok pusu
do dohonon nami nang tu hamu sude na pinarsangapan ala ni rade ni roha muna
mangalehon pangurupion i.Sai dipargogoi Tuhanta ma hita patupahon ulaonta I
jala dipasu-pasu ulaon I.Botima”.
Dung
I di paujung hula-hula ma punguan I marhite ende dohot tangiang.Dung I marhehe
nauli ma.
No comments :
Post a Comment