SELAMAT DATANG DI BLOG SEDERHANA INI

Adat Batak



ULAON TONGGO RAJA

Sada ulaon na arga jala na porlu do TONGGO RAJA i.Molo masa ulaon horja manang ulaon adat na asing na balga sai jolo di palolo suhut do Tonggo Raja.
Tonggo Raja lapatanna : mangontang dohot manubut roha ni angka raja,ima raja huta,raja ni dongan sahuta,raja ni dongan sabutuha,raja ni boru,raja ni hula-hula,naposo bulung ni huta.Papunguhon nasida sude di sada tingki laho paboahon dohot manungkunhon sangkap ni roha tu loloan i di bagas ni hasuhuton.
Diparade hasuhuton do sipanganon hombar tu na hinasomalhon ni luat i.Di deba luat pinahan lobu diparade tu tonggo raja i.Beha ma antong,na manonggo dohot na manubut roha ni angka amanta raja dohot ina soripada dohot angka naposo bulung na naeng mangurupi iba di ulaon niba do.Jadi tama do antong buas iba manubut roha nasida,somba tangan,elek hata,asa anggiat denggan mardalan ulaon niba i.Sude do halak tontu marhatutuhon I,alai nang pe songoni,anggo deba luat jagal rambingan do di tuhor sian onan (pasar),ai sisoli-soli do uhum,siadapari gogo,ninna.Ba molo songoni dibahen dongan,ba laos songoni do nang bahenon,ninna muse.
Di luat na asing muse holan si pulut (ketan) do diparade mardongan gula sakka (gula merah) dohot harambir na hinurhur dohot kopi.Alai nang pe songon na leas ida on sipanganon I,anggo lapatanna bagas do.Tarsongonon ma filsafat na :
A.      Ia kopi,paet do dai na.Jadi sude pangkataion di ulaon tonggo raja ingkon paet-paet do.Lapatanna ingkon tingkos-tingkos do jala tajom-tajom dohonon na dibagasan roha,nang pe hurang tabo begeon.Songoni dibagas roha ingkon laos songoni do paharuaron.Dang jadi marsibuni manang marsipalensem.
B.      Ia si pulut,goar na ma daina.Ai tung sai lohot-lohot do i gabe sai mardomu dang olo sirang.Ingkon songoni ma nian, ingkon sai rapat (sada) sude di tingki na mangula sada siulaon.Unang adong nian na pasili-sili songon hoda na heheamon.(Note:molo heheamon hoda idaon ma osang-osang I dompak lambung,gabe pasili-sili sian bagian parginjang ni munsung na).
C.      Ia gula sakka (gula merah) dohot harambir na hinurhuran,na patonggi dohot patabohon sipanganon do i.Laos songon i ma nian nang angka pangkataion di tingki na mangula siulaon i sian bona sahat ro di ujung na sai tongtong ma nian tonggi jala tabo begeon.
Dung rade sude sipanganon jala dung di tangiangkon hasuhuton,mangan ma.Dung I jongjong ma wakil ni hasuhuton mangkatahon huhuasi ni sipanganon,didok ma :”Ba songon I ma da,angka raja nami raja ni hula-hula,raja ni dongan sabutuha,raja ni dongan sahuta,raja ni parboruon,dohot angka naposo bulung,songon nidok angka omputta sijolo-jolo tubu :
Sititi ma sihompa,golang-golang pangarahutna,
Ba tung songon dia pe nuaeng na pinatupa ni suhutta,ba sai godang ma pinasuna.
Botima”.
“Ima tutu,ninna sude na mangan I”.
Dung sidung mangan,mangkatai ma.Somalna tar sian angka dongan sahuta ma panungkun.
Sungkun-sungkun sian dongan sahuta :”Gokkon sipaimaon jou-jou sialusan,ia nunga ro hami manggohi gokkon dohot jou-jou muna tu bagas ta na marampang marjual on,bagas sibaganding tua panjaloan sangap dohot tua sian Tuhanta,jala nunga hundul iba di amak tiar,ba sai tiar ma tutu panggabean parhirasan di hita tu joloan on tumpahan ni Amanta Debata.Nunga bosur iba huhut mangan indahan na las na pinarade muna I,sagat huhut marlompan juhut na tabo I,sombu dohot minum tuak tangkasan na tinahu muna I,on pe nuaeng suhut nami,songon nidok ni omputta sijolo-jolo tubu :
Sai jolo ni nangnang do asa ni nungnung,sai jolo pinangan do asa sinungkun.
Ba nuaeng pe,na manungkun ma hami di hasuhuton :
Dia ma matana dia ma halto na,dia ma hatana dia ma nidok na.
Botima”.

Alus ni parhata sian suhut : “Gabe ma jala horas.Ba ia nunga manungkun hamu di hata  dohot lapatan ni sipanganon i.Tung so sadia pe nuaeng na pinatupa ni suhutta ba sai pamurnas mai tu pamatang muna saudara tu bohi,sipasindak panaili mai si paneang holi-holi.Sai mamasu-masu ma Tuhanta lam ditambai dihami hagabeon dohot pansamotan tu joloan on,asa boi dope nian patupaon nami sipanganon na gumodang jala na tumabo.Ia taringot disungkun-sungkun muna I raja nami,taringot di hata ni sipanganon I,ba sipanganon panggabean parhorasan do lapatanna.Botima raja nami”.
Hata sian panungkun :”Ba molo songoni hape na uli mai tutu.Sai asi ma roha ni Tuhanta pardenggan basa I,sai ditambai ma di hamu dope pasu-pasu tu joloan on.
Bagot na marhalto ma na tubu di robean,ba sai horas ma hami na manganhon,sai lam tamba ma di hamu na mangalean.
Alai ale amang,sai marangkup do nauli,mardongan do na denggan.Nuaeng pe tangkas ma paboa hamu siangkupna songon na hundul,sidonganna songon na mardalan,asa tung torang huboto hami sangkap dohot tujuan muna na mambahen parpunguantaon.Botima”.
                Alus sian pihak hasuhuton :”Ido tutu raja nami,toho do nidok muna I,sai marangkup do nauli,mardongan na denggan.Jadi nuaeng pe paboaon nami ma tangkas dia dohot aha alana umbahen na dibahen hami parpunguan on.Songon naung tangkas tarida di surat gokkon dohot jou-jou nami tu hamu, tonggo raja do punguanta on.Na marbonsir mai ala adong ulaon adat sipatupaonta dang pola sadia leleng nari be.Molo asi roha ni Tuhanta jala molo so adong ambat bingkolang na be,na marsangkap do hami……………….(dipaboa ma ulaon adat aha si bahenon i).Jadi mardomu tusi,aturan nama I,molo adong niat manang sangkap ni roha mangula manang aha,denggan do jala patut do tahe paboaon I huhut pasungkuntonhon tu raja ni dongan sahuta,raja ni dongan sabutuha,raja ni hula-hula,raja ni parboruon dohot naposo bulung ni huta niba.Taboto do huhut dang lolo sada ulaon na balga molo so ditolopi jala ditiroi dongan sahuta dohot tutur ulaon i.Asa na pasungkunhon ma hami parjolo tu hamu angka na pinarsangapan,manang songon dia pandapot dohot pingkiran muna taringot tu sangkap nami songon naung pinaboa nangkin.Jala molo nunga satolop hita di siulaon I,ba na laos mangido ma hami tu hamu angka na pinarsangapan tarlumobi raja ni dongan sahuta,raja ni dongan sabutuha,raja ni parboruon,dohot naposo bulung,asa rade nian hamu saluhutna mangalehon gogo dohot pingkiran mangurupi hami patulushon ulaon i .Ba ima da angka raja nami,raja ni hula-hula,raja ni dongan sabutuha,raja ni dongan sahuta,raja ni parboruon,dohot angka naposo bulung ni hutanta on umbahen na dipatupa hami tonggo raja on.Botima”.
Alus sian dongan sahuta :”Hamu suhut nami,nunga torang diantusi hami hata muna i.Ndada pola ganjang be dohonon hata.Pendek ma ni alusan : Satolop do hami di sangkap muna I,jala rade do hami mangalehon gogo dohot pingkiran mangurupi hamu ollat ni na tarbahen.On pe,ba paboa jala rimangi hamu ma sude angka na porlu bahenonta.Ima :
A.      Andigan ma mata ni ulaon i.
B.      Didia do inganan ni ulaon i.
C.      Aha do si buaton muna tu pesta I,sigagat duhut manang na marmiakmiak sambing.
D.      Hira-hira piga halak torop ni si undangon tu pesta i.
Jala dung dipaboa hamu I annon sude,ba pintor ta tontuhon ma parbagi ni ulaon I dohot na mamimpin ganup-ganup bagian I,ima :
1.       Pande juhut.
2.       Siurus inganan dohot na porlu tusi.
3.       Siurus parkakas mangan,pinggan,mangkuk,dohot na asing.
4.       Sijalo boras.
5.       Pemimpin ni na mangalompa.
6.       Si jalo tamu
7.       Protokol dohot angka na asing dope.
Songoni majolo hata sian hami dongan sahuta”.
Hata sian hasuhuton :”Mauliate ma raja nami di hata muan I,sai diurupi Tuhanta ma hita di ulaontaon.Ba nuaeng pe satahi saoloan ma hita mamillit dohot manotophon angka na ginoaran muna I”.
Dung I dipaboa hasuhuton ma pangalaho ni pesta,ari ni ulaon I,inganan na dohot sibuaton tu pesta i.Udut tusi dibahen punguan I ma parbagi ni sude siulaon jala dipillit huhut ditotophon ma angka na mamimpin ganup bagian siulaon i.Dung sae sude di hata I,suhut bolon ma mandok hata mauliate,didok ma : “Hamu angka na pinarsangapan,tung mandok mauliate godang do ahu parjolo di Tuhanta pardenggan basa I,na mangalehon tu hamu angka na pinarsangapan roha holong gabe rade hamu sude mangalehon gogo dohot pingkiran laho mangurupi hami di ulaonta na naeng ro.Mauliate lambok pusu do dohonon nami nang tu hamu sude na pinarsangapan ala ni rade ni roha muna mangalehon pangurupion i.Sai dipargogoi Tuhanta ma hita patupahon ulaonta I jala dipasu-pasu ulaon I.Botima”.
Dung I di paujung hula-hula ma punguan I marhite ende dohot tangiang.Dung I marhehe nauli ma.



No comments :

Post a Comment